Peru kent een zeer oude geschiedenis:
de eerste bewoners kwamen 40.000 jaar geleden via de Beringstraat Amerika binnen, gedurende de Wisconsin ijstijd. Later kwamen ze over de Pacific oceaan uit Azie en Oceanie.
14.000 jaar geleden werd de Andes voor het eerst bewond. De eerste beschaving dateert van 5000 jaar geleden.
Op 6 plaatsen op de aarde ontstonden onafhankelijk van elkaar beschavingen. Dit zijn, naast Peru:
China: oevers van de gele rivier
India: langs de Indus rivier
Mesopotamie: tussen de rivieren de Tigris en de Eufraat
Egypte: langs de Nijl
Midden Amerika: tussen de golf van Mexico en de Pacific oceaan: de Olmec beschaving: Maya en Azteken
In Peru gaat het over een beschaving aan de Noord oostkust; pas ontdekt in de jaren 90 van de 20e eeuw!
Zie: http://en.wikipedia.org/wiki/Norte_Chico_civilization (er valt nog niets te lezen in de Nederlandse wikipedia)
Ik ben hier niet geweest. Wel bij diverse andere archeologische sites. Ons viel op dat er nog heel veel veldwerk te doen is.
Hieronder een impressie van de Moche cultuur: 0 - 750 n chr. zie ook wikipedia
(helaas filmpje bestaat niet meer)
Heel lang is de indruk gewekt dat de Inca's de oudste beschaving vormden, maar de inca's hebben "slechts" als verdienste dat ze in 100 jaar tijd een enorm rijk hebben veroverd. Dat deden ze tussen circa 1400 en 1532. De Spanjaarden troffen bij hun inval in Zuid Amerika overal inca's aan en gingen er ten onrechte vanuit dat de inca's er altijd al waren. De inca's waren oorspronkelijk een kleine stam van de Killke cultuur in de 12e eeuw. Ze vestigden zich in de stadstaat Cuzco. Ze veroverden van hieruit één voor één de oude rijken in Peru, Bolivia en het noorden van Argentinie. Vooral inca leider Patchacuti was succesvol. Hij stuurde spionnen naar het te veroveren volk en liet verslag uitbrengen van de militaire macht, politieke organisatie en rijkdom. Daarna liet hij boodschappen bezorgen waarin vooral de voordelen van het aansluiten bij het inca rijk werden genoemd. Hij gaf goede kwaliteit textiel kado en beloofde dat het volk er materieel gezien beter van zou worden als ze zich zouden aansluiten.
Men mocht veel van de eigen cultuur behouden, zoals eigen geld, en de eigen goden. De Inca verlangde wel belasting; deze moest door iedereen gedragen worden, ook door kinderen en ouderen. De mate verschilde. Met dit belastinggeld werden o.a. wegen aangelegd die alle culturen met elkaar verbonden. Men liep deze wegen te voet, de inca culturen gebruikten geen wiel. Deels wellicht omdat dat in de bergen niet handig was. Deels misschien ook omdat ze de cirkel als heilig beschouwden. (deels uit http://en.wikipedia.org/wiki/Inca_civilization)
1250 BC - 1 AD: Pacopampa, formative epoch
De 3 heilige dieren van het oude Peru komen samen in dit beeld: de vogel, de poema (katachtige), en de slang.
Deze staan symbool voor de 3 belangrijkste benodigdheden om te leven (kwa voedsel):
- lucht, waar de regen uit komt (vogel)
- land, dat bewerkt moet worden (poema)
- onder (aardse) wereld: waar noten en aardappelen ed groeien en waar de doden naar terug keren. (slang)
Veel "kunstzinnige" voorwerpen zijn ceremonieel: bedoeld om goden gunstig te stemmen. Of als hulpmiddel bij het offeren van mensen (de geofferde werd enigszins verdoofd doordat hij Chicha, indiaans bier mocht drinken en coca bladeren mocht eten). Of gebruikt bij de begrafenis van een leider of dierbare hoger geplaatste.
Moche cultuur (in het noorden)
1 ad - 800 ad:
Apogee epoch
- stadscentrum met openbare plaatsen (plaza's)
- politieke, sociale en religieuze macht in handen van kleine elite
- een officiele religie en priesterklasse belast met ceremoniele functies en met toezicht op de productie van rituele voorwerpen
- bureaucratie die heerste over technologische bronnen en productie
- klasse van strijders
- klasse van gespecialiseerde artiesten
- efficientere agricultuur en voorraadbeheer
Deze kende vele goden en godinnen. Ze werden afgebeeld op keramiek. Een van de goden heette: de machtige
Nazca (zuiden, langs kust: woestijn)
Als een van de weinige oude beschavingen maakte de moches echte portretten. Ze deden dit van: de heersers, priesters, krijgers, belangrijke artiesten. Maar niet van vrouwen!
Kleurrijke vazen, die werden gevuld met drank, voedsel en andere stoffen, mogelijk hallucinogeen, tbv de sjamanen die in hun tempels bij Cahuachi verzochten om regen.
Motieven worden herhaald, ze geven weer een horo vacui (angst voor lege ruimte). Complexe weergaves van mens, dier en bovennatuurlijke wezens. Geen natuurgetrouwe weergave zoals hierboven. De poema wordt vereerd als een god.
Fusion epoch: 800 - 1300
Uitwisseling tussen het zuiden en het noorden.
Een sterke El Ninjo rond 600 zorgde voor overstromingen van het anders perfect werkende irrigatie systeem van de moches in het noorden. Ook de visvangst ging verloren door dezelfde overstromingen. De Moches die leefden van landbouw en visvangst offerden nog steeds mensen aan de goden. Echter de bevolking verloor haar geloof in hun leiders. Men stelde zich open voor de Huari cultuur rond Ayacucho, in het zuiden
Huari kunst: geometrische motieven met zwarte lijnen.
- urpu: pot met ronde vorm en handvaten aan de zijkanten en kleine poemakop aan de voorkant
- de meeste voorwerpen waren pacchas: ceremoniele vazen gebruikt voor het vereren van water
- veel kleurgebruik
Inca: Imperial epoch:
1300 - 1532
Nu hebben de machtigen het gezicht van een mens